آب درماني
آنچه لازم است درباره آب درماني و بازتواني بدانيم
در سال هاي اخير پيشرفت روش هاي درماني در همه زمينه هاي پزشكي باعث شده تا بيماران با عوارض كمتر و كيفيت بالاتري سلامتي خود را به دست آورند. پيشرفت روش هاي درماني فيزيوتراپي نيز از اين موضوع مستثني نبوده است. امروزه، استفاده از روش آب درماني (Hydrotherapy) براي بهبود مشكلات بيماران، باعث شده تا نتايج بهتري از درمان آن ها حاصل شود.
روش آب درماني علاوه بر اثرات جسمي مي تواند بر افزايش نشاط و سلامت روان نيز تاثيرگذار باشد. در اين مقاله قصد داريم به بررسي اين روش و معايب و مزيت هاي آن بپردازيم.
روش هيدروتراپي يا آب درماني به چه روشي گفته مي شود؟
هيدروتراپي يا آب درماني عبارت است از استفاده از آب براي بازتواني و يا بهبود و درمان دردهاي عضلاني. البته از آب درماني براي درمان برخي مشكلات موقت پوستي مثل سوختگي، آرتروز و يا فيبروميالژيا (fibromyalgia) هم استفاده مي شود. در هر حال، اصلي ترين هدف روش آب درماني را مي توان رفع مشكلات جسمي و روحي بيماران دانست.
بر اساس نوع مشكل و يا بيماري، ممكن است پزشك استفاده از آب سرد و يا گرم را توصيه نمايد. در واقع، دما و فشار آب از فاكتورهاي بسيار مهمي هستند كه بايد در روش آب درماني و توانبخشي به آن ها توجه شود. درمان با آب ممكن است پيچيده يا ساده باشد. به طوري كه گاهي با يك حمام آب گرم ساده در منزل قابل انجام است و گاهي بايد براي اجراي روش درماني مناسب، به دنبال يك اتاق سونا مجهز به ابزار و تجهيزات مخصوص باشيد.
استخر شنا، وان آب گرم، آبگرم هاي گردابي از جمله تجهيزاتي هستند كه ممكن است افراد به آن ها نياز پيدا كنند. اينكه كدام مورد براي درمان شخص مناسب است كاملا به تشخيص پزشك و فيزيوتراپيست بستگي خواهد داشت.
روش آب درماني چه مزايايي دارد؟
استفاده از روش آب درماني براي بازتواني بيمار، مزيت هاي مختلفي مي تواند داشته باشد كه در ادامه به برخي از آن ها اشاره مي كنيم.
دردهاي عضلاني را كم مي كند
تحقيقات نشان مي دهند كه استفاده از آب گرم در روش آب درماني به خوبي مي تواند در كنترل دردهاي عضلاني اثرگذار باشد. در واقع، گرماي ناشي از آب،
جريان خون را تشديد كرده و ماهيچه ها را شل مي سازد. همين مساله در نهايت منجر به كاهش درد خواهد شد.
به طور خاص، مشكلاتي كه به بافت هاي همبند و يا ساختار اسكلتي-عضلاني بيمار ربط دارند، با روش آب درماني مخصوصا آبگرم درماني، تا حد زيادي بهبود پيدا مي كنند.
تقويت روحيه و بهبود سلامت روان
اگر تاكنون شنا را تجربه كرده باشيد، حتما مي دانيد كه
آب چقدر مي تواند در افزايش نشاط تاثير داشته باشد. روش هاي آب درماني هم قادرند تا دقيقا همين حس مثبت را به بيماران القا نمايند. از اين رو، روش درمان با آب و بازتواني،
ضمن بهبود شرايط جسمي افراد، مي تواند سلامت روحي آن ها را نيز بازسازي نمايد. بيماري هايي نظير فيبروميالژيا از جمله اختلالاتي هستند كه با آب درماني به خوبي
كنترل و درمان مي شوند.
بهبود آرتروز با استفاده از روش آب درماني
آرتروز زانو يكي از جمله مشكلاتي است كه افراد عمدتا در سنين بالا به آن دچار مي شوند. انجام تمرينات مناسب در آب بر اساس تجويز پزشك، از جمله روش هاي درماني است
كه كنترل درد و بهبود عملكرد زانوها را در پي خواهد داشت. معمولا بازه زماني براي روش آب درماني و بازتواني زانوها حدود هشت هفته تخمين زده مي شود.
بر اساس تحقيقاتي كه تاكنون انجام گرفته است، آرتريت روماتوئيد علاوه بر روش هاي دارويي نياز به برخي حركات ورزشي اصلاحي دارد تا بهبود سريع تري حاصل گردد.
از اين رو، آب درماني مي تواند يك گزينه درماني بسيار مناسب براي اين موضوع به حساب آيد.
تنش عضلاني كمي ايجاد مي كند
يكي از مهم ترين و اصلي ترين مزاياي روش آب درماني، اثرات تدريجي اين نوع درمان بر روي اندام ها است. در اصل، حركات ورزشي اصلاحي كه شخص آن ها را در آب انجام مي دهد،
فشار و تنش بسيار كمي براي وي در پي خواهد داشت. همين مساله باعث مي شود تا علاوه بر كمتر شدن دردهاي عضلاني،
بيمار براي ادامه روند آب درماني خود رغبت بيشتري نشان دهد.
به دست آوردن آرامش ذهني و جسمي
آب به بهبود تنش هاي جسمي و ذهني كمك فراواني مي كند. به طور خاص، آب گرم منجر به افزايش گردش خون در ماهيچه ها و ديگر بافت هاي بدن مي گردد.
با افزايش اكسيژن رساني به نقاط مختلف بدن از جمله مغز، حس آرامش ذهني و جسمي به خوبي به فرد القا خواهد شد.
هيدروتراپي؛ يك ريكاوري مناسب بعد از تمرينات ورزشي
روش آب درماني، تنها براي بازتواني و يا درمان بيماري هاي عضلاني به كار نمي رود. حت
ي ورزشكاران هم در بسياري از موارد براي تسكين دردهاي عضلاني ناشي از تمرينات سخت، از آن استفاده مي كنند. در واقع، اين افراد با جابجا شدن بين آب سرد و گرم،
تنش هاي ناشي از ورزش هاي سنگين را كاهش داده و آرامش را به بافت هاي بدن خود بر مي گردانند.
آب درماني؛ كاهش دردهاي ناشي از بارداري
بانوان باردار مي توانند بر اساس نظر پزشك، از يكي از روش هاي آب درماني براي زايمان خود استفاده كنند.
زايمان در آب به خوبي مي تواند درد را كنترل كرده و آرامش را به مادر برگرداند.
انواع روش هاي آب درماني كدام اند؟
روش هاي مختلفي براي آب درماني وجود دارند. اين كه كدام روش براي يك فرد مناسب است، كاملا به تشخيص و تجويز پزشك يا فيزيوتراپيست بستگي دارد.
در ادامه به برخي از اين روش ها اشاره مي كنيم.
انجام ورزش در آب
انجام حركات اصلاحي ورزشي در آب، با اثرات تدريجي بر روي اندام همراه است. برخي از اين حركات بايد با استفاده از ابزار مخصوص انجام شوند تا بهترين تاثير درماني را داشته باشند.
ورزش در آب باعث مي شود تا بدون ايجاد تنش هاي عضلاني، به تدريج ضربان قلب زياد شده و ماهيچه ها نيز فعال گردند. عمده اين گونه حركات ورزشي،
براي كساني مفيد است كه دچار ضعف هاي عضلاني هستند و براي بازيابي نيروي جسماني خود نياز به تقويت عضلات دارند.
استفاده از حمام آب گرم
روش آب درماني با استفاده از آب گرم به بهبود وضعيت عضلات كمك شاياني مي كند. در بسياري از موارد ممكن است بر اساس تجويز پزشك يا فيزيوتراپيست
و يا حتي به دلخواه شخص بيمار، برخي مواد مانند روغن هاي مناسب، نمك و مواد تقويت كننده نيز به آب حمام آب گرم اضافه گردد.
استفاده از حمام سيتز (Sitz Bath)
حمام سيتز نوعي حمام كم عمق است كه بنا بر توصيه پزشك مي تواند براي درمان گرفتگي ها و يا رفع بيماري بواسير مفيد باشد.
در حمام هاي كم عمق سيتز از آب سرد يا گرم استفاده مي كنند تا اثرات درماني لازم اعمال گردد.
توانبخشي و رفع درد با در بر گرفتن اندام و فشرده سازي آن ها
يكي از روش هاي معمولي كه براي هيدروتراپي مورد استفاده قرار مي گيرد، قرار گرفتن كامل درون آب است. طي اين روش،
بدن در آب پنهان شده و با يك مرحله فشرده سازي، درد كاهش پيدا مي كند. با توجه به مشكل بيمار، آب داغ، گرم و يا سرد
براي توانبخشي با اين روش مناسب خواهد بود.
استفاده از انواع مختلف سونا
حتما مي دانيد كه سونا مي تواند به صورت سرد، گرم و مرطوب و يا گرم و خشك باشد. هر كدام از اين موارد در جاي خود مي توانند براي درمان بيماري ها و يا توانبخشي عضلات مفيد باشند.
دماي خاصي كه براي سونا در نظر گرفته مي شود به همراه خشكي و يا رطوبت هواي اتاق سونا قادر است تا درمان بيمار و توانبخشي را سرعت بخشد.
آب درماني با روش حمام متضاد گرم و سرد
تغييرات پي در پي دماي آب از گرم به سرد، باعث بهبود گردش خون در عضلات بدن شده و همين مساله مي تواند تا حد زيادي آرامش جسمي و ذهني بدن را تامين نمايد.
در آب درماني با روش حمام متضاد، تعدادي روش هيدروتراپي با آب گرم و سرد به صورت متوالي انجام مي شود تا به مرور، بهبودي حاصل گردد.
درمان آبي به روش غوطه وري در آب
غوطه ور شدن در آب نيز يكي ديگر از روش هاي رايج هيدروتراپي به حساب مي آيد. با توجه به نوع مشكل بيمار و بنا بر تشخيص پزشك و يا فيزيوتراپيست،
يكي از روش هاي زير براي اين نوع درمان تجويز مي گردد:
- حمام گرم
- حمام خنك
- فرو رفتن در آب سرد
- حمام سيتز
- استفاده از وان آب گرم همراه با ماساژ
- حمام گردابي
جمع بندي
درمان و توانبخشي افراد ناتوان براي بازگرداندن آن ها به زندگي روزمره، يكي از اهداف مهم درمان هاي فيزيوتراپي است.
آب درماني از جمله روش هايي است كه با تاثير تدريجي و پيوسته بر عضلات، فرد را به سلامت جسمي و روحي نزديك مي كند.
با توجه به نوع تشخيص پزشك، حمام هاي آب گرم و سرد، سوناي خشك و يا مرطوب، حمام هاي گردابي و يا حتي فرو رفتن در آب با دماهاي مختلف مي تواند
دردها را تسكين داده و آرامش ذهني را براي بيمار در پي داشته باشد.
بدون شك انتخاب يك پزشك ماهر و مراجعه به يك مركز فيزيوتراپي و توانبخشي معتبر نقش بسزايي در درمان و بازيابي توانايي هاي بيمار خواهد داشت.